Hoogbegaafd en voor jezelf beginnen?

Stel dat je weinig aansluiting hebt met je collega’s en zij je niet echt begrijpen, of jou niet op waarde weten te schatten. Dat jij processen snel doorziet en meteen begrijpt hoe je een bepaald doel moet bereiken zonder teveel en inefficiënte tussenstappen, en dat je het niet uitgelegd krijgt omdat je teamgenoten jouw grote stappen niet kunnen volgen.

Stel dat je last hebt van het impostersyndroom en je je daardoor moeilijk verder ontwikkelt of dat faalangst en misschien ook perfectionisme je in de weg zit bij je carrièreverloop en je dus maar blijft zitten waar je zit, en je je niet verroert. Stel dat je daardoor weinig of niet zichtbaar bent, je je bent gaan verstoppen en je dus mede daardoor niet gezien wordt.

Stel dat je als van nature (en van jongs af aan) ‘aanpassing’ als copingstrategie hebt ontwikkeld en je je dus voortdurend aan anderen aanpast, misschien zelfs zonder dat je er zelf erg in hebt. Dat je daardoor niet meer weet wie je bent en waartoe je in staat bent. Niet meer in staat bent ‘aanpassing’ en ‘afstemming’ van elkaar te onderscheiden. Je mede daardoor een gebrek aan zelfvertrouwen hebt opgebouwd.

Veel hoogbegaafden zullen zich in bovenstaande in meer of mindere mate herkennen. Het gevolg daarvan is dat het regelmatig voorkomt dat een hoogbegaafde zich uiteindelijk in zijn werkomgeving en in zijn baan niet meer thuis voelt en vastloopt. Hij voelt zich niet begrepen, niet gezien, niet verbonden. Hij is een lastpak of bedreiging in de ogen van collega’s en leidinggevenden. (Lees ook De onveiligheid van niet begrepen zijn) Hij presteert onder of verstopt zich en wordt onzichtbaar. Hij wordt daardoor ook ongelukkig of zelfs depressief. Hij verveelt zich, heeft te weinig uitdaging. Niet alleen doordat het werk misschien niet voldoende uitdagend is maar ook doordat hij niet laat zien waartoe hij in staat is en zich verstopt of juist door perfectionisme en over-consciëntieus werken overwerkt raakt, burn-out of bore-out wordt.

Hierdoor kan een werkomgeving dan vijandig gaan voelen en is de enige voor de hand liggende oplossing: ziek melden en thuis gaan zitten. Moe van de verveling, het gebrek aan begrip en aansluiting, overwerkt door de enorme betrokkenheid, murw van de omgeving die onwillig is om te luisteren naar verbeteringen die hij ziet en heeft aangedragen, maar waar niks mee werd gedaan.

Hoogbegaafden zijn vaak niet zo sterk in het zich bewegen in de organisatie-politiek van een bedrijf. Ze richten zich vooral op dat wat voor het bedrijf van belang is en zijn minder, of zelfs helemaal niet, bezig met een strategie die voor hun eigen carrièreverloop van belang is. Hierdoor missen ze promotiekansen en voelen zich gemakkelijk miskend en niet gezien.

In het verlengde hiervan is het misschien niet zo gek dat relatief veel hoogbegaafden er uiteindelijk voor kiezen om voor zichzelf te beginnen. Ze kunnen zich in de hoedanigheid van zelfstandig ondernemer of zzp-er vaak beter ontplooien, hun talenten aanboren, doen waar ze echt goed in zijn en zich richten op wat ze belangrijk vinden en waar ze zich goed bij voelen. Ze kunnen hun eigen visie gevolg geven zonder te worden tegengewerkt door een leidinggevende die zijn eigen eilandje aan het verdedigen is.

Nu is het nog best een hele stap om voor jezelf te beginnen. Zeker als je al lange tijd gewend bent om in een loondienstverband te werken. Je zou zomaar kunnen denken dat voor jezelf beginnen erg risicovol is en je het daarom maar niet moet doen. Maar vergeet niet dat blijven werken op een plek waar je je niet thuis voelt, waar je niet tot je recht komt, geen aansluiting vindt, je niet gewaardeerd wordt, uiteindelijk leidt tot een nog veel vervelendere situatie. Eén van burn- of bore-out, van depressie, van onzekerheid.

Ik wil het zelfstandig ondernemerschap niet verheerlijken. Het is gewoon hard werken en moeilijk genoeg om je eigen gevoel en talent te volgen en zodanig in te zetten dat je klanten ervoor willen betalen. Maar met de juiste hulp en een goed plan, voldoende vertrouwen in je eigen capaciteiten en geloof in je product of dienst, heb je een goede kans van slagen te doen wat je leuk vindt, waar je goed in bent, je er verder in te ontwikkelen en er ook nog je brood mee te verdienen.

Beren op de weg en valkuilen zijn er om de confrontatie mee aan te gaan en te (leren) vertrouwen op je eigen vermogen tot anticiperen. Coaching of sparring kan in dit proces je helpen deze beren en valkuilen te lijf te gaan en niet te blijven hangen in allerlei scenario’s maar een stappenplan te maken en te volgen. Natuurlijk kan je, met alle goede bedoelingen en je fantastische product of dienst, niet naast de telefoon gaan zitten wachten tot er klanten bellen maar moet je de boer op, zichtbaar zijn en anderen overtuigen van wat jij te bieden hebt.

Arnout Mostert.

NB. Overal waar “hij” wordt geschreven kan ook “zij” worden gelezen.